Przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r., zwanego rozporządzeniem ogólnym, nakładają na Państwo Członkowskie obowiązki związane z nieprawidłowościami, w tym m.in.: ich wykrywaniem i zapobieganiem powstawaniu, dokonywaniem korekt finansowych i odzyskiwaniem kwot nienależnie wypłaconych.
Zgodnie z brzmieniem art. 2 pkt. 36 rozporządzenia ogólnego za nieprawidłowość należy uważać każde naruszenie prawa unijnego lub prawa krajowego dotyczącego stosowania prawa unijnego, wynikające z działania lub zaniechania podmiotu gospodarczego zaangażowanego we wdrażanie funduszy unijnych (realizację projektu), które ma lub może mieć szkodliwy wpływ na budżet Unii poprzez obciążenie budżetu Unii nieuzasadnionym wydatkiem.
Stwierdzenie wystąpienia nieprawidłowości wiąże się z koniecznością podjęcia działań korygujących, bowiem przedkładane do KE wydatki winny być poniesione zgodnie z regulacjami unijnymi i krajowymi. Sposób postępowania w celu skorygowania wydatku nieprawidłowo poniesionego zależy od momentu, w którym nieprawidłowość zostanie wykryta. Sposób postępowania z nieprawidłowymi wydatkami określają Wytyczne w zakresie sposobu korygowania i odzyskiwania nieprawidłowych wydatków oraz raportowania nieprawidłowości w ramach programów operacyjnych polityki spójności na lata 2014-2020.
Mając na uwadze dotychczasowe doświadczenia we wdrażaniu i zarządzaniu funduszami UE, należy zwrócić uwagę na następujące obszary wrażliwe na wystąpienie nieprawidłowości w tym nadużyć finansowych:
- niezastosowanie ustawy Prawo zamówień publicznych,
- zastosowanie niewłaściwego trybu zamówienia publicznego (stosowanie trybów poza konkurencyjnych), niedochowanie warunków związanych z udzieleniem zamówienia publicznego, np. błędne ogłoszenie lub brak publikacji ogłoszenia o zamówieniu (brak publikacji ogłoszenia o zmianie warunków zamówienia), nierówne traktowanie wykonawców (żądanie dokumentów, który nie były niezbędne do przeprowadzenia postępowania), nieuprawnione zmiany istotnych warunków umowy z wykonawcą;
- niezastosowanie lub naruszenie zasady konkurencyjności, w tym np. brak publikacji w Bazie konkurencyjności, brak publikacja na stronie internetowej zamawiającego, zastosowanie nadmiernych warunków udziału;
- przyznanie dofinansowania nieuprawnionemu beneficjentowi, w szczególności wskutek przedstawienia przez beneficjenta fałszywych dokumentów lub oświadczeń;
- refundacja wydatków niekwalifikowalnych, w tym w szczególności: podwójne sfinansowanie tego samego wydatku np. zrefundowanie podatku VAT podlegającego zwrotowi w oparciu o ustawę z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, zrefundowanie wydatku podlegającego finansowaniu w ramach innego programu współfinansowanego ze środków publicznych, wydatków niezwiązanych z realizowanym projektem, wydatków nieuzasadnionych (związanych z realizowanym projektem, lecz zbędnych), wydatków zawyżonych, nieuwzględnienie przychodów uzyskiwanych przez beneficjenta w związku z realizowanym projektem;
- przedstawianie we wniosku o płatność niekompletnej, nieprawidłowej lub sfałszowanej dokumentacji potwierdzającej poniesienie wydatków;
- brak realizacji przez beneficjenta działań przewidzianych w projekcie;
- realizacja projektu niezgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, np. realizacja przedsięwzięcia bez pozwoleń (decyzji) wymaganych przepisami prawa budowlanego.
Instytucja Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Mazowieckiego udostępniła dla osób, grup lub firm adres email: nieprawidlowoscirpowm@mazovia.pl, na który można zgłaszać (również anonimowo) informacje o możliwych nieprawidłowościach dotyczących projektów finansowanych ze środków pochodzących z RPO WM 14-20.
Pomocne dokumenty:
Wytyczne w zakresie sposobu korygowania i odzyskiwania nieprawidłowych wydatków oraz raportowania nieprawidłowości w ramach programów operacyjnych polityki spójności na lata 2014-2020
Rozporządzenie w sprawie warunków obniżania wartości korekt finansowych oraz wydatków poniesionych nieprawidłowo związanych z udzielaniem zamówień
